Malazgirt Tarım İhtisas sanayisinin ihtisas belgesini almasının oldukça güç olduğunu biliyorum. Bu tür alanların organize bölge ilan edilmesi hele ki ihtisas sahası ile birlikte tescillenmesi oldukça zor bir durumdur. Fakat uzunca süredir üretime yönelik çok bir faaliyetin olduğunu da görmedim. Şunu da belirtmek isterim. Hemen herkes şunu soruyor olabilir Muş’ta tarım aleti üreten firma mı var? Tabi ki var hatta bir çoğu il dışında üretim yapıyor. Öyle böyle imalathaneler değil ciddi bir katma değer oluşturmuş durumdalar hem de. Ciddi vergiler ödüyorlar ve ciddi istihdam oranlarıyla illere katma değer kazandırıyorlar. Bu firmalar neden kendi illerinde çalışmıyorlar diye hep sorardım. Bir kaçıyla yıllar öncesinden tanışmışlığım vardı. Konuşurduk onlar dertlerini anlatırlardı. Bir keresinde siz ne istiyorsunuz demiştim. Sıralamıştı;
- Kalifiye eleman istiyoruz.
- Ucuz lojistik ağı istiyoruz.
- Hammaddeyi işleyecek tesisler istiyoruz.
- Satışımızı kolaylaştıracak ciddi bir ağ istiyoruz.
- Üretim girdileri (elektrik, sigorta vb.)
Tabi ki yukarıda sayılanlar belirli sayıdaki bir üreticinin derdi. Belki hepsini dinlediğimizde ortaya çok farklı sorunlarda çıkabilir. Fakat bu kadarı üzerinden giderek bazı soruların çözümlerine odaklanabilir ve sanayinin gelişmesi için neler yapabiliriz biraz kafa patlatabiliriz.
Nitelikli iş gücü birçok sektörün ortak sorunu haline gelmiş durumdadır. Fakat Muş’ta başta hizmet sektörü gibi geniş bir alan olmak üzere birçok iş dalında nitelikli ara eleman bulmakta zorluluklar yaşanıyor. Sanayide kaynakçı, demir kesim ustası, dökümcü gibi ara işleri yapacak nitelik kalfa ve usta bulunmuyor. Bu durumlar mesleki eğitim merkezi, meslek liseleri yada üniversitenin açacağı eğitimler ile aşılabilecek şeylerdir. Sadece sanayi ile ortak bir kültür halinde işlerin yürütülmesi gerekiyor. Örneğin meslek lisesinin metal bölümü harıl harıl çalışıyor. Ciddi kazançlı işler yapıyor ve nitelikli elemanların yetiştirilmesini sağlıyor. Fakat yetişen elemanların sanayi ile buluşması hangi aşamada orada bir belirsizlik var.
Üretimde en önemli girdilerden birisi istinasız lojistiktir. Çünkü hem üretim yapılacak hammaddenin hem işlenmiş ya da işlenmemiş ara mamullerin hem de üretilen malzemelerin montaj yerlerine taşınması elzemdir. Bilindiği gibi dünyada en ucuz lojistik deniz ve demiryolu taşımacılığıdır. Deniz olmadığına göre demiryoluna odaklanıp tarım ihtisas sanayisine lojistik merkezi olacak şekilde demiryolu ulaşımı sağlanabilir mi?
Sanayi üretimi çok çeşitli ve karmaşık bir olaydır. Her makine her firmada olmayabilir. O nedenle firmalar bazı üretim kalemlerini dışarıda yaptırabilir. Örneğin çok sert malzemelerini lazerle kestirmek için her firmanın lazer kesim cihazı almasına gerek yoktur. Hal böyle olunca firmaların bu ağları bulması için çeşitli tesislerin oluşturulması gerekebilir. Bunların en başında dökümhane, lazer kesim cihazları, abkant makineleri gibi makineler gelebilir. Bu nedenle bu cihazların en azından ortak bir merkezde hizmet etmesi tarım sanayisinin kalkınması açısından önemli olacaktır.
Tüm bunların ışığında sanayinin gelişmesi Muş’un gelişmesi manasına geldiği için bir an önce ve ivedilikle üretimin çarklarının yeniden başlatılması önemlidir. Burayı sadece bir organize sanayi olarak görmeyip önemli bir üretim üssü gibi düşünerek tüm kurumların ortak ilgi ve alakasına sahip olduğunu belirtmek isterim.
